سنجش سطح آسیب پذیری مراکز جمعیتی در برابر ریسک زلزله. مطالعة موردی: شهرک سعدی منطقة 3 شهر شیراز

استان فارس و شهر شیراز در بخشی از منطقة لرزه خیز چین خوردگی زاگرس قرار دارد و دارای استعداد لرزه خیزی بالا و پیوسته است. شهرک سعدی واقع در منطقة 3 شهر شیراز، با وسعتی حدود 312 هکتار و جمعیتی معادل 55000 نفر، دارای بافت متراکم مسکونی و بسیار فرسوده از نظر کالبدی است که همین موضوع، اهمیت مطالعه در مورد آسیب پذیری این شهرک در بحران زلزله را دوچندان می کند. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت ساختمان‌های شهرک سعدی شیراز با توجه به معیارهای آسیب پذیری در برابر زلزله است. روش مطالعه در این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و نوع آن، کاربردی- توسعه‌ای است. جامعة آماری پژوهش، کلیة ساختمان‌های شهر شیراز و نمونة آماری تحقیق، ساختمان‌های شهرک سعدی شیراز واقع در منطقة 3 شهرداری این شهر می‌باشد. برای جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های مورد نیاز از بررسی‌های اسنادی و کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی استفاده شده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، شاخص‌های سنجش آسیب پذیری تعریف و نقشه‌های مربوط به هر شاخص تهیه شده و در نهایت، پس از وزن دهی معیارها با روش AHP در محیط برنامة Expert Choice و همچنین استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در رویهم گذاری و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی، نقشة نهایی آسیب پذیری محدودة مورد مطالعه به‌دست آمده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهرک سعدی شیراز با بافت متراکم و فرسوده، نسبت به زلزله آسیب پذیری بالایی داشته و از آرامگاه سعدی به سمت محله‌های مسکونی و پرجمعیت اطراف، ساختمان‌ها از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند که ضروری است نسبت به استانداردسازی و مقاوم سازی خانه‌های مسکونی بیشتر دقت شود. بخش زیادی از محدودة شهرک سعدی در معرض خطر زلزله و تخریب ساختمانی قرار دارد و علت اصلی آسیب پذیری زیاد این محدوده را می توان فشردگی کالبدی بافت و مصالح نامقاوم دانست که در صورت وقوع زمین لرزه، شهرک سعدی را با بحران جدی روبرو خواهد کرد. طیف رنگی نقشة نهایی تولید شده از سبز به قرمز نشانگر درجة آسیب ساختمان‌هاست و بیشترین آسیب پذیری را در ساختمانهای اطراف آرامگاه سعدی که بافت تاریخی است می توان مشاهده نمود و در قسمت‌های حاشیه شهرک سعدی به دلیل ساخت و سازهای غیرقانونی و شبانه، کالبد نامناسب و فشرده بافت، بلوک‌های آسیب پذیر زیادی وجود دارد.